Łuskina Ewa, krypt. E. Ł., Ewa Ł. (1879–1942), literatka. Ur. w Krakowie 10 IX, córka Włodzimierza (zob.) i Wiktorii z Greków. Wychowana w trudnych warunkach po rychłej śmierci ojca, uzyskała średnie wykształcenie ogólne i utrzymywała się z dorywczych prac zarobkowych. W l. 1907–9 mieszkała w Rabce, pracując w biurze zakładu zdrojowego. Od r. 1911 przebywała we wsi Gołąbki pod Warszawą, skąd w r. 1914 wróciła do Krakowa. Z kolei zamieszkała w Zakopanem, gdzie jej matka założyła mały pensjonat. Później znów znalazła się w Krakowie i tutaj, poza trzyletnim pobytem w Warszawie po r. 1922, przebywała do końca życia.
Nazwisko Ł-y pojawiło się po raz pierwszy w druku z okazji konkursu na nowelę rozpisanego przez krakowskie „Życie”. Jej opowiadanie Z obłąkań znalazło się wśród czterech wyróżnionych i opublikowanych (1898 nr 9), a plebiscyt czytelników przyznał autorce drugą nagrodę (po K. Tetmajerze). W tymże piśmie zamieściła Ł. kilka następnych nowel; inne drukowała również w prasie krakowskiej („Nowa Reforma”, „Nowe Słowo”) i w „Chimerze”. Zarówno na tematykę, jak i na ekstatyczną formę tych utworów oddziałał S. Przybyszewski: miłość łączyła się tu ze śmiercią, bohaterami byli często artyści ulegający niszczycielskiej sile sztuki. Toteż sumujący dorobek Ł-y zbiór nowel Chińskim tuszem (Kr. 1906) przyjęto przede wszystkim jako spóźnione echo autora „Wigilii”, natomiast bardzo ciepłe słowa znalazła krytyka dla wydanego w tymże roku «romansu stylizowanego» Viraginitas, który był właściwie serią opowiadań obrazujących walkę płci poprzez wieki. Predylekcja do ukazywania sytuacji wyszukanych, graniczących niekiedy z psychopatologią, a także do opisów przepychu architektury, drogich kamieni, pięknych ciał, niezwykłej roślinności sprawia, że Viraginitas stanowi interesujący przykład literatury tzw. dekadenckiej. Zachęcona powodzeniem, kontynuowała Ł. ten rodzaj twórczości, m. in. na łamach „Chimery” i „Krytyki”. Nie zyskała natomiast uznania, napisana na spółkę z aktorem L. Stępowskim, popularna sztuka patriotyczna Szopen (Kr. 1906). Ł. dopisała również piątą część powieści swego ojca „Wielki Rok” (Lw. 1909).
Obok twórczości literackiej Ł. interesowała się plastyką, publikując w prasie sylwetki polskich artystów współczesnych, wiele pisała o sztuce stosowanej. Tow. Upiększania Miasta Krakowa i Okolicy wydało jej obszerną, żywo napisaną broszurę W obronie piękności kraju (Kr. 1910), wzywającą do ochrony zabytków polskiej architektury. Uprawiała poza tym eseistykę o tematyce typowej dla epoki, zajmowała się np. sprawą źródeł symbolu („Krytyka” 1914), wielokrotnie dawała wyraz swemu urzeczeniu kulturą Indii i starała się wykazać jej łączność z kulturą ludową polską, a zwłaszcza górali tatrzańskich. W czasie i po pierwszej wojnie światowej Ł. ogłaszała, głównie w prasie krakowskiej, recenzje, felietony oraz utwory beletrystyczne. Te ostatnie, kontynuujące częściowo dawniejszą tematykę, stanowiły już tylko typową produkcję odcinkową. W l. 1919–22 pisywała sumienne i niebanalne recenzje teatralne w dzienniku „Goniec Krakowski”.
Po r. 1930 nazwisko Ł-y pojawiało się w druku coraz rzadziej. Opanowana melancholią po śmierci matki (1930), utrzymywała się z ekspertyz grafologicznych wykonywanych dla sądów krakowskich. W r. 1938 zamieszkała u swego ciotecznego brata K. Szerląga. Po wybuchu drugiej wojny światowej i wyjeździe krewnego na wschód osiadła w przytułku dla starców w Krakowie, gdzie zmarła 3 X 1942. Pochowana została na cmentarzu Rakowickim.
Fot. w B. Jag. (rkp.przyb. 14/71); – Feldman W., Współczesna literatura polska, Wyd. 5., Lw. 1908; toż, Wyd. 8., Kr. 1930; Krzyżanowski J., Neoromantyzm polski 1890–1918, Wyd. 2., Wr. 1971; Potocki A., Polska literatura współczesna, Cz. 2: 1890–1910, W. 1912; – Reychman J., Peleryna, ciupaga i znak tajemny, Kr. 1971; – Rec.: Chińskim tuszem, Viraginitas: [Bruner L.] Sten Jan, „Krytyka” 1907 t. 1 s. 178–80, [Cehak A.] (a. s.), „Nasz Kraj” T. 4: 1907 z. 2, Grabowski T., „Przegl. Pol.” T. 162: 1906/7 s. 349–51, [Kolasiński Z.] -z -k, „Nasz Kraj” T. 3: 1907 z. 6, [Sarnecki Z.] (Z. S.), „Głos Narodu” 1906 nr 603, Szopen: [Breiter E.] E. B., „Krytyka” 1906 t. 2 s. 485, [Dębicki Z.] Z. D., „Bibl. Warsz.” 1907 t. 2 s. 177, Drogoszowski A., „Książka” 1907 s. 434–5, [Prokesch W.] W. P., „Nowa Ref.” 1907 nr 279, [Sarnecki Z.] (Z. S.), „Głos Narodu” 1906 nr 603, Stosław, „Świat” 1906, nr 46, W obronie piękności kraju: Skrudlik M., „Przegl. Pol.” T. 180: 1910/1 s. 370–5, [Thugutt S.] T-t, „Ziemia” 1910 nr 49; – B. Jag.: rkp. przyb. 14/71 (Życiorys Ł-y oprac. przez jej ciotecznego brata Karola Szerląga); IBL PAN: Kartoteka bibliograficzna.
Rościsław Skręt